Dudak Damak Yarıkları (DDY)
Dudak Damak Yarıkları (DDY)
Dudak damak yarığı embriyolojik dönemde birleşmesi gereken dudak ve damak yapılarının düzgün birleşmemesi sonucu görülen bir bozukluktur. Her 1000 doğumda bir görülmektedir. Dudak yarıkları anne karnında 18. haftadan sonra ultrasonografi ile görüntülenebilirken damak yarıklar görüntülenemez.
Yarıkların sebepleri kalıtsal ve çevresel olabilir. Kalıtsal faktörlere kromozom bozuklukları, akraba evliliği, geç hamilelik ; çevresel faktörlere kurşun zehirlenmesi, sigara, virüsler, folik asit yetersizliği gibi örnekler verilebilir. Dudak damak yarıklarına sendromlar, anatomik ve fizyolojik bozukluklar, beslenme, konuşma gibi bozukluklar da eşlik edebilir.
Yarıklar sadece dudak, sadece damak veya her ikisi birlikte görülebilir. Embriyolojik gelişimde kapanma incisive foramen bölgesinden başlar. İncisive foramenin önünde kalan, alveolar ridge ve dudak bulunan kısım primer damak; arkasında kalan sert damak, velum ve uvulayı içeren kısım sekonder damak olarak adlandırılır.
| Primer Yarık | Sekonder Yarık | Submuköz Yarık |
| Unilateral primer yarık | Komplet sekonder yarık | Overt submuköz yarık |
| Bilateral primer yarık | İnkomplet sekonder yarık | Okült submuköz yarık |
| Komplet primer yarık | ||
| İnkomplet primer yarık |
Yarık çeşitleri yukarıdaki tabloda verilmiştir. Dudak damak yarıkları kendiliğinden iyileşmez. Damak yarığıyla doğmuş bir bebekte ilk tedavi edilmesi gereken konu beslenmedir. Bu bebekler için beslenme plakları, özel biberonlar ve biberon başlıkları kullanılmaktadır. Ancak yapılan bazı çalışmalar beslenme plaklarının bazı olumsuz durumlara yol açabileceğini göstermiştir.
Dudak ameliyatı ortalama 4-6 aylıkken, damak ameliyatı iste 1-1,5 yaşında yapılır. Yarıklar dişlerin çıkmasını ve oklüzyonu da etkileyeceği için ortodonti hekimine de görünülmesi gerekir.
Dudak damak yarıkları %50-60 oranında konuşma bozukluğuna sebep olmazken, olduğu durumlar da görülmektedir. DKT bebeğin doğumundan yetişkinliğine uzanan süreçte birey ve aileye danışmanlık, değerlendirme, yönlendirme ve terapi hizmetleri sunar. Bebeklikte beslenme konusunda ilerleyen yaşlarda ise dil ve konuşma değerlendirmesi, bozukluk olduğu durumda tanı ve tedavisini yapar.
Dil ve konuşma gelişiminin başladığı aylardan itibaren aile, çocuğun kullandığı kelime sayılarına, basit yönergeleri anlayıp anlamadığına, konuşurken ses hataları yapıp yapmadığına dikkat etmelidir. Ayrıca işitme, dil ve konuşma gelişimini etkileyen en önemli faktörlerden olduğu için KBB hekimi eşliğinde işitmesi gözlemlenmeli ve değerlendirilmelidir. Dil konuşma bozukluğu eşlik eden DDY’li çocukların terapisi yaklaşık 3 yaşından sonra başlar. Özellikle hipernazalite dudak damak yarığına eşlik edebilir.
KAYNAKÇA
1)Anadolu Üniversitesi Dilkom Dudak Damak Yarıklığına Bağlı Konuşma Bozuklukları
2)Tunçbilek G., Özgür F., Balcı S. (2004), Yarık Dudak ve Damak Hastasında Görülen Ek Malformasyon ve Sendromlar, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi, 47:172-176
3)Ergüvenli Ö., Logacev Ünal Ö. (2021), Sendromik ve Sendromik Olmayan Dudak-Damak Yarığı: Ayırt Edici Özellikler, Türkiye Klinikleri Sağlık Bilimleri Dergisi, 6(3):438-49
Dudak Damak Yarıkları (DDY)
