Ses Teli (Gırtlak) Kanseri

Ses Teli (Gırtlak) Kanseri

Ses teli kanseri ülkemizde baş-boyun bölgesinin en sık görülen kanseridir. Bilinen en yaygın sebebi sigara kullanımıdır. Ses teli kanseri, karnabahar şeklinde, yüzeyi ve kenarları düzensiz kitle veya çevre dokuları oyan ülser şeklinde görülür.

Ses telleri seviyesi, ses tellerinin üstü ve ses tellerinin altı olmak üzere gırtlak 3 anatomik bölgeden oluşur (Glottik, supraglottik, subglottik). Gırtlak kanserleri en sık ses tellerinden kaynaklansa da özellikle kanserin evresi ilerledikçe diğer anatomik bölgelere ilerler. Bu 3 anatomik bölgeye yapılan ameliyatlar şu şekildedir;

• Supraglottik Larenjektomi (ses tellerinin üstü)   

Bu ameliyatta ses telleri bozulmaz ve ses kalitesi neredeyse hiç değişmez. Sadece ses tellerinin üst seviyesi ameliyat ile çıkarılır. Boyundaki delik hasta iyileşince kapatılır. 

• Supracricoid larenjektomi (ses telleri ve ses tellerinin üst seviyesi)

Her iki ses teli alındığı için hasta konuşmakta zorlanır. 

• Total larenjektomi (gırtlağın tamamı)

Bu durumda hasta hiçbir şekilde ses çıkaramaz. Afoni oluşur. Ameliyattan 6 ay sonra takılan özel protezler ile hasta konuşabilir.

Gırtlak kanseri genellikle 60 yaş ve üzerinde görülür. Bu hastaların çoğunluğu aktif çalışma hayatını bitirmiştir. Bu sebepten dolayı konuşma ikinci planda tutulur. Öncelikle kanser hastalığından kurtulmak amaçlanır.

Ses teli kanseri belirtileri nelerdir?

Ses tellerinde meydana gelen oluşumların ilk ve en belirgin belirtisi iki haftadan uzun süren ses kısılmasıdır. Ses kısıklığı ile birlikte veya bağımsız olarak; ses değişiklikleri, nefes almada güçlük, kronik boğaz ağrısı, kulak ağrısı, kanlı öksürük, yutma ve yutkunma güçlüğü, boyun bölgesinde hissedilen yumrular / kitleler, kilo kaybı gibi belirtiler de görülebilir.

Ses teli kanserinin dil, konuşma ve yutma becerileri üzerine etkileri

Gırtlağın önemli işlevlerinden biri, insanlar arasında iletişimi sağlayan konuşma sesini meydana getirmesidir. Kanser nedeniyle gırtlağın tamamının alındığı durumlarda kişi konuşma fonksiyonunu kaybeder. Konuşma fonksiyonunun sağlanması ses protezi apareyleri ile kolaylaştırılır. Her durumda gırtlağın tamamı alınmak zorunda değildir, ileri seviye olmayan kanserlerde kısmi doku da alınabilir. 

Hastaların rahat konuşabilir hale gelmesini sağlamak için çeşitli cerrahi teknikler, cihazla konuşma ve yemek borusu konuşması gibi yöntemler kullanılmıştır.

• Cerrahi teknikler sınırlı kullanılmaktadır.
• Cihazla konuşma, erken konuşabilme gibi bir avantaj sağlamasına rağmen el kullanmayı gerektirmesi ve monoton mekanik bir ses oluşturması nedeniyle hastaları ve etrafındakileri rahatsız edebilmektedir.
• Yemek borusu konuşmasını öğrenmek güç olduğu gibi, bu yolla konuşma şiddeti ve başarısı pek yüksek değildir. 

Kanserli hücreler ses tellerindeki kas ve sinirlerin çalışmasını bozarak konuşmayı etkiler. Genelde kısılmış, boğuk bir ses, ses tonunda değişiklikler, sesin çatlaması/titremesi, zorlu konuşma, ağrı eşlik etmesi gibi konuşma problemleri görülebilir. 

Kanserli hücreler gırtlak bölgesine ve yutma kaslarına yayılırsa yutma güçlüğüne de sebep olur. Hastalar yutkunma sırasında ağrı veya rahatsızlık hissedebilirler. Yutkunma sırasında boğulma hissi, yutma işlemi tamamlanana kadar birden fazla yutkunma gerçekleştirebilirler.

Ses teli kanserinde Dil ve Konuşma Terapistinin rolü

Ses teli kanseri tanısıyla gelmiş, cerrahi operasyon geçirmiş ya da ses problemi sebebiyle gelmiş ancak aletsel değerlendirmeler sonucunda ses teli kanserinden şüphelendiğimiz bir hasta olması durumunda hem yutma hem konuşma becerilerinin değerlendirilmesi gerekir. Ses teli kanseri tedavi edilmediğinde çok daha ciddi sorunlara sebep olabilir. Bu yüzden eğer tanısı olmayan bir hasta söz konusuysa gerekli hekimlere yönlendirilmesi gerekir.

Tanı veya cerrahi işlem sonrası gelen bir hastaya ise beslenme ve yutma problemleri varsa bir uzman eşliğinde diyet programı belirlenmelidir. Örneğin beslenmelerini sıvılarla veya yumuşak gıdalarla yapmaları gerekebilir. Aynı zamanda konuşma ve yutmalarını kolaylaştırabilecek ve rahatsızlık hissini azaltabilecek bazı stratejiler gösterilebilir.