Gecikmiş Dil ve Konuşma Bozukluğu Nedir?
Gecikmiş Dil ve Konuşma Bozukluğu Nedir?
GDK dediğimiz, Gecikmiş Dil ve Konuşma bozukluğu, çocukluk döneminde ortaya çıkar. Bu Her çocuğun gelişimi kendine özgü olsa da bazı norm değerleri vardır, belirli dönemlerde edinmiş olması gereken yapılar vardır. 1 yaşına kadar babıldamaya, sözcük üretmeye başlar; 2-3 yaşlarında ise sözcük dağarcıklarını genişletmeye ve basit cümleler kurmaya başlarlar. Gecikmiş dil ve konuşma bozukluğu olan çocuklar ise bu becerileri yaşıtlarından daha geç edinirler. GDK yalnıza çocuğun konuşmasını değil aynı zamanda dilin bir diğer bileşeni olan alıcı dili yani anlamayı da zorlaştırabilir.
Nedenleri ne olabilir?
- Genetik faktörler
- İşitme geriliği
- Zeka geriliği
- Otizm, asperger gibi yaygın gelişimsel bozukluklar
- Serebral palsi
- Dudak-damak yarığı
- Disleksi
- Selektif mutizm
- Çevrenin ve ailenin yanlış tutumu
- Duygusal/ sosyal yoksunluk
Belirtileri ne olabilir?
- Konuşmaya geç başlama
- Basit kelimeleri, yapıları anlamada ve üretmekte zorluk çekme
- Konuşma anlaşılırlığının az olması
- Yaşına göre az sözcük kullanması
- Cümle yapılarında bozukluk olması
…
Normal gelişimde yaşa bağlı olarak görülmesi beklenen yapılara göz atarsak;
- 4’ncü-6’ncı aylarda [ba], [da] gibi ünsüz-ünlü sıralı mırıldanmalar (babıldama) başlar. •7’nci-9’ncu aylarda, [bababab], [adada] gibi evrensel özellikler taşıyan heceler üretilir. ‘Çıkarılan [dada], [bababa], [mamam] gibi tekrarlı sıralamalar ailelerin bebeklerinin gerçek sözcükler söylediklerini sanmalarına neden olur.’
- 12’nci-18’nci ay arasında çocuklar yaklaşık 10-50 sözcük dağarcığına ulaşırlar. Bu dönemde jargon sözcükler yoğundur ve dönem dönem ekolali dikkati çeker, ancak çocuğun konuşmasının %20-25’i başkalarınca anlaşılabilir.
- Çocuklar 2 yaşına ulaştıklarında en az 50 sözcük dağarcığına sahiptir, iki sözcüklü cümlecikler kurabilir, jargonlar büyük oranda azalmıştır ve konuşmasının %60-70’i başkalarınca anlaşılır.
- 2-2.5 yaşları arasında 400 sözcük konuşabilir, 2-3 sözcüklü cümleler kurabilir, isimleri ve zamirler uygun tarzda kullanabilir, ekolali azalmıştır.
- 2.5-3 yaş arasında çoğulları ve geçmiş zamanı kullanır, yaşını ve cinsiyetini bilir, 3 nesneyi doğru sayabilir, 3-5 sözcüklü, cümleler kurabilir ve konuşmasının %80-90’i başkalarınca anlaşılır.
- 3-4 yaşlarda 3-6 sözcüklü cümleler kurabilir, sorular sorabilir, öykü anlatabilir ve konuşmasının tamamına yakını anlaşılır.
- 4-5 yaşlarında ise 6-8 sözcüklü cümlelerle konuşabilir. (Çiyiltepe, Türkbay 2004)
Burada ailelerin önemli bir rolü vardır. Çocuğun normal gelişimde edinmesi gereken yapıları edinmediğini veya konuşmasında bir problem olduğunu fark etmeleri ve vakit kaybetmeden, büyüyünce geçer gibi hurafelere inanmadan bir uzmana danışmaları gerekir. Dil ve konuşma terapisti çocuğun yaşına bağlı olarak kendisiyle veya ailesiyle bir değerlendirme yapar, alıcı ifade edici dilinin değerlendirmesini ve gelişim düzeyini görmek için bir takım testler yaparak sorunun ne olduğunu ve şiddetini belirler.
Daha sonra elde ettiği sonuçlara göre bir terapi planı çizer ve alıcı dili, ifade edici dili, varsa bozuk konuşma seslerini vb. terapiye dahil eder. Bu süreçte gelişimi takip edilmeli ve aile de evde çocuğun gelişimini destekleyecek oyunlar, aktiviteler yapmalıdır.
