Parkinson Konuşma ve Yutmayı Nasıl Etkiler?
Parkinson Konuşma ve Yutmayı Nasıl Etkiler?
Parkinson hastalığı, genetik sebeplerden etkilenip 40 yaşlarında da ortaya çıksa da çoğunlukla 60 yaş ve üstünde görülür. İnsan beyninde dopamin maddesini üreten ve hareketlerin kontrolünden, akıcılığından ve uyumlu gerçekleşmesinden sorumlu olan hücrelerin bozulması sonucu ortaya çıkar. Dopamin dediğimiz madde ise beyin hücrelerinin birbiriyle haberleşmesini sağlar. Parkinson hastalığının ana bulguları; istirahat halindeyken el titremesi, maske yüz (ifadesiz yüz), çene ve dudak titremesi, hareketlerde yavaşlık, hareketi başlatma ve sürdürmede zorluk, el yazısının bozulması, yeme-yutmanın ve konuşmanın bozulmasıdır.
Parkinsonda konuşma nasıl etkilenir?
- Konuşma hızları yavaşlar. Cümlelerin arasındaki bekleme süreleri uzayabilir, bu durum konuşma akıcılığını etkiler.
- Monoton konuşurlar. Yani sesin paralinguistik özellikleri dediğimiz vurgu, tonlama gibi faktörler azalabilir ve stabil bir konuşma ortaya çıkar.
- Artikülasyon problemleri görülür. Net artiküle edemezler.
- Ses kontrolünde zorluklar görülür. Çok yüksek, düşük şiddette konuşabilirler.
- Aynı ifadeleri, kelimeleri tekrarlayabilirler.
- Dil kaslarının kontrolü zayıfladığı için konuşmanın netliğini ve anlaşılırlığı etkiler.
- Hastalığın ilerlemesiyle birlikte sesleri boğuklaşabilir.
Parkinsonda beslenme ve yutma nasıl etkilenir?
- Çiğneme ve yutma kaslarının yavaş çalışmasından kaynaklı bolus oluşumu ve yutma işlemi daha çabalı gerçekleşebilir.
- Yutma refleksleri kötüleşir.
- Yutmayı kontrol edemedikleri durumda öksürük, penatrasyon ve aspirasyon riski artar.
- Kullandıkları ilaçların etkisiyle iştahları da artıp azalabilir. Ve bazı durumlarda tat ve koku duyuları da etkilenebilir.
Hastalık ilerledikçe yaşanan diğer sorunlarla birlikte konuşma ve yutmanın etkilenme şiddeti de artabilir. Parkinson tedavisi genellikle ilaçlar ve beyin pili ile yapılır. Etkilenen konuşma ve yutma problemlerinde ise dil ve konuşma terapistleri görev alabilir.
Dil ve konuşma terapisti parkinson hastalığında nasıl görev alır?
Öncelikle hangi konuşma problemleri yaşadığını belirlemek için değerlendirme yapar. Hastanın ihtiyaçları doğrultusunda konuşma anlaşılırlığını artırmaya, konuşmada görev alan yapılarda zayıflık olması durumunda bunları güçlendirmesi için egzersizler belirleyerek konuşma problemini azaltmaya, insanlarla iletişimini güçlendirmek amaçlı bazı iletişim stratejileri öğretmeye yönelik bir terapi planı hazırlar. Aynı şekilde yutma organlarında bir güçsüzlük, koordinasyon bozukluğu olması durumunda; yapıları güçlendirmeye, yutmayı kolaylaştıracak stratejiler ve teknikler öğretmeye yönelik bir yol izler. Örneğin yemekleri daha küçük parçalara ayırmak, yumuşak yiyecekler tüketmek, yavaş yemek yemek. Bu teknikler yutmayı kolaylaştırmak için yapılır.
