Solaklık ve Disleksi

Solaklık ve disleksinin birbiriyle ilişkili olduğu düşünülmektedir. Bu iki kavramı bağlamak için disleksinin ne olduğunu bilmeliyiz. 

Dünya Sağlık Örgütü’ne (2013) göre disleksi; “Yeterli zeka, sosyokültürel fırsatlar ve bireye uygulanan eğitime rağmen verimli okuma becerisi kazanmada meydana gelen beklenmedik ve kalıcı başarısızlık.” olarak tanımlanır (Balcı 2017). Disleksi, temelde nörobiyolojik bir özel öğrenme bozukluğu olup bilişsel becerilerle ilgili fonolojik işlemleri de etkilemektedir (Bingöl 2003, Çölkesen 2010). Kelime dağarcığı az, kelime tanıma ve telaffuzda birtakım sorunlar gözlenmektedir (Çölkesen 2010).
Solaklık ve disleksi ilişkisini incelediğimizde gelişimsel dislekside ise şöyle bir gözlemde bulunulmuştur ki solak bireylerde ve de ailede solaklık bulunan kişilerde daha sık görülme eğilimindedir (Bingöl, 2003). Bazı araştırmalar dislekside solaklığın etkisi olduğunu iddia etse de bazı araştırmalar ise, solaklığın disleksi ile alakası olmadığı hakkında görüşler savunmaktadır (Bingöl 2003). Gescwind ve Behan’ın (1982) çalışmalarında fark edilmiştir ki öğrenme güçlüğü çeken bireylerin oransal olarak daha fazla olduğu tespit edilmiştir.

Dil ve konuşma ile ilgili bölümün sol hemisferde olması dolayısıyla sol elli olan kişilerin beyin yapılanmasında yanlışlıklar ve de buna bağlı olarak beyni etkileyecek olaylar olduğu düşünülmektedir. Bazı solaklarda sağ hemisferde yapılanma olsa da genel olarak solak insanlarda sol hemisferde bu bölgenin oluştuğu gözlemlenmiştir (Şişman 2014).

Okuma ve konuşma sorunları olan bireylerde sol el dominansının daha fazla olduğu gözlenmiştir (Alkanat, 2004). Sağlak çocukların gelişirken konuşma merkezleri sol hemisferde laterize olduğu düşünülmektedir. Bunun tersine solak çocuklar farklı bir serebral dominans göstermektedirler ve motor koordinasyonları sola doğru değişirken serebral dominansları ise sağa kaymaktadır. Geschwind ve Annet daha sonra bu olguyu “sağa kayma” olgusu olarak incelemişlerdir.

Solaklık oranı fazla olsa da bu durumu direkt olarak solaklığa bağlamak doğru değildir (Balcı, 2017). Solaklık ve disleksi arasında bağlantılar görünse de genelleme yapılmamalıdır.

Yapılan bir başka araştırmada ise, sol el ve disleksi arasında anlamlı bir ilişkiden bahsetmektedirler (Tonnessen, Løkken, Høien, Lundberg, 1993).

Fonolojik zayıflığı olan bireylerde tutarlı olarak solaklığın fazla olduğu görülmüştür ve de fonolojik disleksili bireylerde sağ el kullanımın daha az görüldüğü gözlemlenmiştir. Yüzeysel disleksililerde ise sağ el oranı daha fazla çıkmıştır (Annet, 2011).

İstatiksel olarak bakıldığında solaklığı olan bireylerde disleksi gibi bozukluklar daha çok görülse de birtakım çalışmalar solaklık ve disleksi arasındaki ilişkiyi reddetmektedir (Satz, Fletcher, 1987).  Literatürde görmekteyiz ki 2 zıt görüş bulunmakta. Şu anki veriler göz önüne alındığında disleksi ve solaklığın direkt bir bağlantısı olmadığını söyleyebiliriz fakat indirekt bağlantılar mevcut olmaktadır.

Solaklık ve Disleksi

KAYNAKLAR

• Çölkesen, F. (2010). Özel Öğrenme Bozukluğu Olan Çocukların Ruhsal Profillerinin Değerlendirilmesi. YÖK Tez.
  (2501070816)
• Bingöl, A. (2003). Ankara’daki İlkokul 2. ve 4. Sınıf Öğrencilerinde Gelişimsel Disleksi Oranı. Ankara Üniversitesi
  Tıp Fakültesi Mecmuası, 56(2). 67-82
• BALCI, E. (2017). DİSLEKSİ HAKKINDA GERÇEKLER: DİSLEKSİ NEDİR VE NE DEĞİLDİR?. Trakya
  Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(1), 1-17.
  Alkanat, M. (2004). İnsanlarda Korpus Kallosum Alanları ile Non-Verbal IQ Arasındaki İlişkiler. YÖK Tez (157098)
• Wood, L. C., & Cooper, D. S. (1992). Autoimmune thyroid disease, left-handedness, and developmentaldyslexia. Psychoneuroendocrinology, 17(1), 95-99.
• Satz, P., & Fletcher, J. M. (1987). Left-handedness and dyslexia: an old myth revisited. Journal of pediatric psychology, 12(2), 291-298.
• Geschwind, N., & Behan, P. (1982). Left-handedness: association with immune disease, migraine, and developmental learning disorder. Proceedings of the National Academy of Sciences, 79(16), 5097-5100.
• Tonnessen, F. E., Løkken, A., Høien, T., & Lundberg, I. (1993). Dyslexia, left-handedness, and immune
  disorders. Archives of Neurology, 50(4), 411-416.
• Annett, M. (2011). Dyslexia and handedness: Developmental phonological and surface dyslexias are associated